Diyarbakır Valiliği ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından havaalanında davul zurna eşliğinde ve folklor ekibinin gösterileriyle büyük sevinç ve coşkuyla karşılanan kafile, günü Diyarbakır’daki tarihi yerleri gezerek geçirdi. 21 Mayıs 2005 Cumartesi günü Mardin’e gelen grup, Horiepiskopos Gabriyel Akyüz rehberliğinde Mardin'deki Kırklar Kilisesi ile Meryemana Kilisesi’ni ziyaret ettiler. Dua ve yemek için öğle saatlerinde Deyrulzafaran Manastırı’na gelen grup, burada üç saat kadar kalarak Manastır’ı gezdi ve Manastır personeli ile sohbet etti.

22 Mayıs 2005 Pazar sabahı ise onarımdan sonra Meryemana Kilisesi’nde ilk ayin yapıldı. Abraşiye Metropoliti Mor Filüksinos Saliba Özmen’in yurt dışında olması nedeniyle ayini Turabdin Metropoliti Mor Timotheos Samuel Aktaş yönetti. Ayrıca 1993 yılından beri Meryemana Kilisesi’nin papazı olan Abuna Yusuf Akbulut, eski Diyarbakır Ruhanisi ve şimdi İstanbul Metropolitliğinde görev yapan Abuna Hanna Aykurt ve Mardin Kırklar Kilisesi’nin Ruhanisi Horiepiskopos Gabriyel Akyüz de ayinde hazır bulundu.

Yapılan ayine başta İstanbul olmak üzere Almanya, Hollanda ve Amerika’dan gelen cemaat yanında aralarında İsveç’te SDP’den milletvekili Yılmaz Kerimo, Diyarbakır Vali Yardımcısı Canan Hançer Baştürk, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir, Diyarbakır Suriçi Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş, Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürü Abdullah Kayan, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Abdülkerim Ünalan, ve diğer konuklar ayine iştirak ederek açılışı renklendirdiler.

Turabdin Metropoliti Mor Timotheos Samuel Aktaş, açılışta yaptığı konuşmada “1997 yılında yaptığımız çağrı üzerine İstanbul’da yaşayan Diyarbakır cemaatinden, Süryanilerin tarihinde önemli bir yere sahip olan Meryemana Kilisesi’nin onarımı için bir komitenin kurulmasını istedik. Onlar da 8 yıl aradan sonra bu onarım komitesini kurup kilisenin bakım ve onarımını yaparak yüreğimize su serpmişlerdir. Onun için buradayız, sevincimiz büyüktür. Tarihi dokusuna zarar vermeden bu kilisemizi yenilemekle, bölgenin geçmişinde etkin rola sahip Süryani kültürüne, bir bütün olarak Diyarbakır’a ve genel anlamıyla bütün insanlığa olumlu bir hizmet sunduğumuzu düşünüyoruz. Bu güzel çalışmalarda emeği geçen Diyarbakırlı Süryanilere ve herkese içtenlikle teşekkür ediyorum. Katkısı dokunan herkesten Allah razı olsun” dedi

Sevincin bol olduğu bir gün

Mardin ve Diyarbakır Metropoliti Mor Filüksinos Saliba Özmen’in daha önce belirlenen programı dolayısıyla Amerika gezisinde olduğundan dolayı iştirak edemediği açılış törenine yolladığı mesajda özet olarak şunları söyledi: “Bugün bizler için güzelliklerin bol olduğu, sevinç ve coşkunun dorukta olduğu mutlu bir gün. Mutluyuz çünkü Rab’in yardım ve inayetiyle Diyarbakır’ın saklı incisi olan Meryemana Kilisemiz için başlattığımız onarım çalışması büyük çapta bitti. Bu onarım sayesinde Meryemana Kilisemizin şahane ve büyüleyici havası daha da arttı. Çok uzun yıllar önce, belki de zorunlu gerekçelerle, sıvalarla kaplanan güzelim taşların gizem ve büyüleyici güzellikleri ortaya çıktı. Bu kilisede vaftiz olmuş, bu kilisede dualara katılmış, bu kilisenin avlusunda oynamış, oturup sohbet etmiş insanların gönlünde ayrı bir yeri var. Belki de bugünkü ayine katılan Diyarbakırlıların çoğu 15-20 veya 30 yıl önce yine bu kilisede katıldıkları bir ayini hatırlamış oldu. Allah bu kilisenin onarımında ister maddi ister manevi katkısı olan herkesin adını kendi katında ansın, onları ve ailelerini korusun ve bereketlesin.”

Diyarbakır Vali Yardımcısı Canan Hançer Baştürk’ün de burada yaptığı konuşmada şöyle dedi: “Diyarbakır’daki Meryemana kilisesi hem bizler için, hem de tüm dünyadaki Süryaniler için çok önemlidir. Çünkü Suruçlu Mor Yakup ve Mor Diyonosiyos Bar Salibi’nin mezarları bu kilisede mevcuttur. Bugün uzak yerlerden gelen bütün kardeşlerimize ayrı ayrı teşekkür ediyoruz.” Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir de “Bu halkın yaşadığı acıları biliyor ve her platformda dile getiriyoruz. Ancak sormak lazım, göç edenler mi kaybetti yoksa geride kalanlar mı? Sanırım geride kalanlar kaybetti. Bizler Süryani kardeşlerimizin geri dönmesi için elimizden gelen gayreti göstereceğiz. Ortadoğu’ya ve dünyaya Meryemana Kilisesi’nden barış, dostluk, hoşgörü duyguları yayılmaya devam ediyor. Ben de bu çerçevede, burada yapılan tüm dualara, tüm samimiyetim ve içtenliğimle amin ediyorum ve herkese şlomo, şlomo, bşeyno (selam, selam, barış)” diyerek konuşmasını tamamladı.

Ayinden sonra açılışa katılan 1000 kişi civarındaki konuk Meryemana Kilisesi’nin avlusunda kahvaltı etti

Meryemana Kilisesi’nin Tarihçesi

3. yüzyılda inşa edilen Diyarbakır’daki Süryani Kadim Meryemana Kilisesi, 5. asırda Süryani Ortodoks Kilisesi’nde bulunan 12 metropolitlik merkezinden bir tanesi olup, 1034-1091 tarihleri arasında Patriklik Merkezi olarak işlev gördü. Meryemana Kilisesi, Patrik II. Cercis (1689-1708) döneminde, Mafıryan İshak tarafından yenilenerek bugünkü son halini aldı. Suruçlu Mor Yakup ve Mor Diyonosiyos Bar Salibi’nin mezarları da bu kilisededir.

1960’lardan sonra başlayan göç nedeniyle Diyarbakırlı cemaatin başta İstanbul, Avrupa ve Amerika’ya göç etmesiyle Diyarbakır’daki cemaat azalmıştı. Ancak son yıllarda başta İstanbul’daki Diyarbakırlı cemaatin ilgi ve öncülüğünde Meryemana Kilisesi’nde onarıma başlandı. 2004 yılında kurulan bir Onarım Komitesi Kilise'nin onarım işi üstlendi ve kısa zamanda Kilise’nin iç mekanları ile dış duvarların onarımı bitti. Diğer alanlarda ise onarım devam ediyor.

(Yazıyı Yuhanın Akyüz kaleme aldı)